Veel meer zorginstellingen zullen in de toekomst verplicht worden een cliëntenraad in te stellen. Voor medisch-specialistische bedrijven (“MSB’s”), vrijgevestigd medisch specialisten en de eerstelijnszorg heeft dit grote gevolgen. Een cliëntenraad heeft als kerntaak om binnen de zorginstelling de gemeenschappelijke belangen van cliënten te behartigen.

De Wmcz 2018
Eind 2018 is het wetsvoorstel Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (“Wmcz 2018”) aangenomen. Op 14 juni 2019 is de wet in haar definitieve vorm gepubliceerd. De Wmcz 2018 zal op een nader te bepalen tijdstip daadwerkelijk worden ingevoerd.

Anders dan onder de huidige Wmcz is in de Wmcz 2018 bepaald dat deze niet slechts geldt voor een instelling die op grond van de Wet toelating zorginstellingen (“Wtzi”) is aangewezen als zorginstelling. Onder de Wmcz 2018 wordt namelijk aangesloten bij artikel 1 lid 1 Wet kwaliteit klachten en geschillen in de zorg (“Wkkgz”), op grond waarvan ook organisatorische verbanden of natuurlijke personen onder de reikwijdte van het begrip ‘instelling’ vallen. Indien bij een instelling als bedoeld in artikel 1, lid 1 van de Wkkgz in de regel meer dan tien personen zorg verlenen, is deze instelling verplicht om een cliëntenraad in te stellen.

In de Wmcz 2018 is geregeld dat bij algemene maatregel van bestuur wordt bepaald welke vormen van zorg of categorieën instellingen van de verruimde verplichting tot het instellen van een cliëntenraad zijn uitgezonderd. Het is de bedoeling dat het Besluit Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (“Besluit Wmcz 2018”) – die ook nog niet in werking is getreden - uitvoering geeft aan deze bepaling.

Het Besluit Wmcz 2018
Het Besluit Wmcz 2018 bepaalt welke zorginstellingen in elk geval niet onder de reikwijdte van de Wmcz 2018 vallen en dus geen cliëntenraad in hoeven te stellen. Er geldt een uitzondering voor instellingen in de eerstelijnszorg, maar niet voor de volledige eerste lijn. Zo worden apotheken bijvoorbeeld wel uitgezonderd van de verplichting een cliëntenraad in te stellen, maar huisartsenpraktijken niet. MSB’s zijn evenmin uitgezonderd van deze verplichting. Daarnaast regelt het Besluit Wmcz 2018 voor een aantal zorginstellingen een verhoogde drempel van 25 of meer personen die bij de instelling zorg verlenen, voordat een cliëntenraad moet worden ingesteld.

Gevolgen voor de praktijk
Het voorgaande brengt met zich dat na invoering van het Besluit Wmcz 2018 de verplichting tot het instellen van een cliëntenraad óók voor medisch specialisten in de vrijgevestigde praktijk en voor MSB’s verbonden aan ziekenhuizen gaat gelden. Medisch specialisten in de vrijgevestigde praktijk, zoals huisartsen en fysiotherapeuten, hebben kritiek op dit voornemen, omdat zij vaak een directe behandelrelatie met de zorgcliënt hebben. Daarbij staat een informele vorm van medezeggenschap centraal. Het instellen van een cliëntenraad vinden de medisch specialisten in dat kader een formele inspraakmethode in de vorm van een cliëntenraad niet wenselijk. Bovendien leidt het Besluit Wmcz 2018 volgens hen tot onnodige administratieve druk. Wat betreft het instellen van een cliëntenraad binnen MSB’s luidt de kritiek dat er met deze verplichting meerdere cliëntenraden binnen hetzelfde ziekenhuis zullen bestaan. Dit kan bij de zorgcliënt tot verwarring leiden en eveneens onnodige administratielast met zich brengen.

De Federatie van Medisch Specialisten en vertegenwoordigers van eerstelijnszorgaanbieders betwijfelen of het instellen van een cliëntenraad bij kleinere zorginstellingen de beoogde effecten zal hebben. Zij hebben input geleverd bij de internetconsultatie van het Besluit Wmcz 2018, die sinds 25 mei 2019 is gesloten. Het is een kwestie van afwachten of het Besluit Wmcz zal worden aangepast naar aanleiding van de reacties op de internetconsultatie.

Op grond van de Wmcz 2018 zullen bepaalde onderwerpen die cliënten aangaan uitgebreider moeten worden geregeld in medezeggenschapsregelingen. Beoogd wordt om de mogelijkheden voor medezeggenschap van cliënten te verbeteren. Meer instellingen zullen bovendien verplicht zijn om een cliëntenraad in te stellen, waaronder MSB’s en vrijgevestigde specialisten. Deze ontwikkeling heeft voor de praktijk van veel zorginstellingen uiteraard grote consequenties. Een cliëntenraad komt op grond van de Wmcz 2018 inspraakbevoegdheden toe en deze kan onder omstandigheden (vergaand) ingrijpen, bijvoorbeeld door middel van het recht van enquête.

Mocht u werkzaam zijn binnen een MSB of als vrijgevestigde specialist en vragen hebben over deze ontwikkelingen, dan adviseren wij u graag.

28-6-2019