KPMG dient onderdelen controledossier aan curatoren van TCN te verstrekken

De Rechtbank Amsterdam heeft op 8 juni 2017 vonnis gewezen in een kort gedingprocedure tussen de curatoren van vastgoedbedrijf TCN en KPMG Accountants N.V. ('KPMG'). De curatoren vorderden op grond van artikel 7:403 BW en artikel 843a Rv afschrift van negen specifieke onderdelen van het door KPMG aangelegde control dossier. De vordering van curatoren is op grond van artikel 843a Rv toegewezen. Dat betekent dat KPMG jegens de curatoren van TCN gehouden is een afschrift van de opgevraagde onderdelen van het controle dossier te verstrekken. Het vonnis bevestigt dat een accountant ook jegens de curator van de voormalig cliënt gehouden kan worden om stukken uit het control dossier ter beschikking te stellen.

Belangrijkste feiten
TCN is een vastgoedbedrijf dat eind 2012 failliet is gegaan. KPMG was vanaf 2003 de controlerend accountant van het TCN concern. De curatoren van TCN hebben in het kader van de aan hen opgedragen taak onderzoek laten verrichten naar de door KPMG gecontroleerde jaarrekening 2010 van TCN. Uit dat onderzoek is naar voren gekomen dat de jaarrekening vermoedelijk onjuiste en misleidende gegevens bevat waardoor deze geen getrouw beeld geeft van het vermogen en resultaat van TCN per 31 december 2010. Curatoren menen dat negen (balans)posten onjuist zijn als gevolg waarvan een gerapporteerde winst van € 11 miljoen in feite een verlies had moeten zijn. De curatoren wensten daarom inzage te verkrijgen in de opbouw en inhoud van het control dossier van KPMG.

Algemene verantwoordelijkheid accountant
Jaarrekeningen van grote ondernemingen moeten door een externe accountant worden gecontroleerd. Dat is van belang omdat de door de accountant gecontroleerde jaarrekening openbaar wordt gemaakt en dus voor derden inzichtelijk wordt. Het is niet onwaarschijnlijk dat aan de (grote) onderneming gelieerde derden – waaronder bijvoorbeeld toeleveranciers en investeerders – de cijfers uit een jaarrekening laten meewegen bij het nemen van bepaalde beslissingen. Een accountant moet tijdens de wettelijke controle een dossier aanleggen. Dat controle dossier dient conform de voor hem geldende regelgeving een zodanige vastlegging van de vergaarde controle documentatie te bevatten, dat daaruit blijkt welke werkzaamheden de accountant heeft verricht. Een ervaren accountant die niet eerder bij de controle betrokken was, zou aan de hand van dat dossier inzicht moeten kunnen verwerven in onder meer de aard en uitkomsten van de controlewerkzaamheden, de verkregen informatie en de oordeelsvorming van de accountant. Deze verplichting is onder meer in het leven geroepen om te kunnen controleren of een accountant zijn werkzaamheden naar behoren heeft uitgevoerd. Teneinde vast te stellen of daarvan sprake is, kan de desbetreffende accountant worden verzocht om inzicht te verschaffen in (onderdelen van) het controle dossier.

Beoordeling vordering curatoren TCN
In dit geval menen de curatoren dat negen (balans)posten van de jaarrekening 2010 van TCN de weergave onjuist hebben beïnvloed en zij vorderen daarom afschrift van die specifieke onderdelen van het controle dossier. Buiten rechte heeft KPMG dit geweigerd omdat er sprake zou zijn van een fishing expedition. Daarnaast stelt KPMG in de kort gedingprocedure dat zij op grond van het vervalbeding in haar algemene voorwaarden niet langer gehouden kan worden om inzage te verschaffen, alsmede dat zij de relevante stukken reeds ter beschikking heeft gesteld.

De Voorzieningenrechter gaat voorbij aan de verweren van KPMG. Allereerst overweegt de Voorzieningenrechter dat de curatoren op grond van artikel 7:403 BW op specifieke onderdelen inzage in de aanpak van KPMG mogen verlangen. Het beroep van KPMG op het vervalbeding in haar algemene voorwaarden wordt echter niet inhoudelijk beoordeeld, omdat de Voorzieningenrechter meent dat de vordering van curatoren ook op basis van artikel 843a Rv (de exhibitieplicht) kan worden toegewezen: “De curatoren hebben een rechtmatig belang bij afgifte van de stukken. Zij twijfelen aan de juistheid van de jaarrekening 2010 en willen controleren of KPMG haar controlerende werkzaamheden op een correcte en voldoende zorgvuldige wijze heeft verricht.” Vervolgens overweegt de Voorzieningenrechter: “Daarna kunnen de curatoren beoordelen of zij vervolgstappen zullen ondernemen en een tuchtklacht moeten indienen en/of een vordering uit hoofde van wanprestatie of onrechtmatige daad jegens KPMG zullen instellen.” Het eventueel vorderen van schadevergoeding van KPMG kan dus het op grond van artikel 843a Rv vereiste rechtmatig belang en de vereiste rechtsbetrekking opleveren, aldus de Voorzieningenrechter. KPMG wordt dan ook veroordeeld om binnen veertien dagen de negen specifieke onderdelen van het controle dossier aan de curatoren ter beschikking te stellen.

Vervolg?
Indien curatoren aan de hand van het controle dossier constateren dat de accountant zijn werkzaamheden niet naar behoren heeft verricht, kunnen zij het handelen van de accountant tuchtrechtelijk laten toetsen door de Accountantskamer in Zwolle. Bovendien zullen curatoren willen onderzoeken of eventueel laakbaar handelen van de accountant tot schade bij TCN en haar crediteuren heeft geleid. In dat geval zou KPMG op grond van wanprestatie of onrechtmatige daad aansprakelijk kunnen zijn voor die schade.

20 juni 2017