Verzamelpandakte rechtsgeldig

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 3 februari 2012 geoordeeld dat door middel van een 'verzamelpandakte' een rechtsgeldig pandrecht op debiteurenvorderingen kan worden gevestigd.

Indien een bank krediet verstrekt bedingt de bank vaak een pandrecht op de debiteurenvorderingen van de kredietnemer. Dit pandrecht kan worden gevestigd door een onderhandse akte die bij de Belastingdienst wordt geregistreerd. Op grond van art. 3:239 lid 1 BW kunnen alleen bestaande vorderingen en vorderingen die rechtstreeks voortvloeien uit ten tijde van de verpanding bestaande rechtsverhoudingen rechtsgeldig worden verpand. Met andere woorden: absoluut toekomstige vorderingen kunnen niet worden verpand. Om zoveel mogelijk vorderingen onder het pandrecht te laten vallen, is het daarom noodzakelijk regelmatig een vervolgpandakte of pandlijsten te registreren.

In plaats van afzonderlijke aktes voor iedere kredietnemer die met enige regelmaat moeten worden geregistreerd, is in de praktijk de verpanding door middel van een zogenaamde verzamelpandakte ontwikkeld. De bank vraagt bij het aangaan van de kredietovereenkomst of het onderteken van de eerste pandakte aan haar kredietnemers een volmacht om namens haar kredietnemers de vorderingen van kredietnemers in het vervolg aan zichzelf te mogen verpanden. Vervolgens verpandt de bank dagelijks op basis van deze volmachten alle vorderingen van al haar kredietnemers (die een volmacht hebben gegeven) in één verzamelpandakte aan zichzelf. Voor banken is dit een enorme verlichting van de administratieve lasten.

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 3 februari 2012 de geregistreerde verzamelpandakte voor het eerst beoordeeld en daarbij bepaald dat daarmee inderdaad een rechtsgeldig pandrecht kan worden gevestigd. Voor banken is dit belangrijk nieuws. De voor de banken zeer praktische verzamelpandakte-constructie is gewogen en niet te licht bevonden.

Ook geeft de Hoge Raad een belangrijke instructie mee. Om antedatering te voorkomen is nodig dat de datum vaststaat waarop de titel voor de verpanding (de kredietovereenkomst) en de verleende volmacht is verkregen. Zodoende is het van belang is om de kredietovereenkomst en de volmacht te registreren bij de Belastingdienst. In de praktijk staat de volmacht vaak in de kredietovereenkomst (of in de daarbij horende algemene voorwaarden) of de eerste pandakte. Dan is de registratie van alleen de kredietovereenkomst en/of deze eerste pandakte voldoende.

20 - 02 - 2012